Asertywność z definicji to swobodne wyrażanie własnych uczuć, myśli, przekonań w sposób szczery i bezpośredni. Wyraża ona to, co czujemy i myślimy na dany temat. Mieści w sobie również zachowania niewerbalne- czyli to kim jesteśmy i jak się czujemy.

Jednak termin ten dla większości osób kojarzony jest z mówieniem „nie”- jest to bardzo ograniczona i niewłaściwa definicja, która może być szkodliwa w skutkach. Takie podejście stwarza jedynie możliwość wybiórczego zachowania, nie oddając istoty zagadnienia.

Asertywność zatem obejmuje całą postawę człowieka. Nie jest jedynie przejawem określonych zachowań w konkretnych sytuacjach. Kiedy myślę o asertywności to myślę także o wolności jako synonimie. Asertywność to także miłość do siebie i brak zaniżonego poczucia własnej wartości.

Dlaczego tak ważne jest, abyśmy się jej uczyli?

– umożliwia nam życie w zgodzie ze sobą,
– uwalnia od konieczności noszenia masek,
– wspiera rozwój osobisty poprzez życie w zgodzie ze sobą.

Jeśli pomagamy innym wbrew własnej woli, to jakość naszej pomocy spada, co rodzi zmęczenie i wewnętrzny konflikt, a dłuższej perspektywie może narastać złość wobec osób w stosunku, do których nie umiemy być asertywni. To z kolei rzutuje na jakość naszych relacji.

Rola „aktora” czyli kogoś, kto wciela się w inną osobę jest piękna ale w teatrze. Niestety wielu ludzi, których spotykamy na swojej drodze odgrywa tę rolę na co dzień. Jest to trudne zarówno dla samej osoby zainteresowanej, bo żyje w ciągłym lęku przed zdemaskowaniem i chodzi w „niewygodnych, nieswoich butach” ale także dla otoczenia. Ciągłe udawanie kogoś kim się nie jest powoduje, że nie możemy stworzyć autentycznych i szczerych relacji. To jak być gdzieś obok siebie. Pozwalając sobie na asertywność tj. życie w zgodzie ze sobą nawiązujemy prawdziwe relacje. Otaczamy się ludźmi, którzy chcą być z nami dlatego kim jesteśmy naprawdę.

Asertywność nie oznacza egoizmu, nie jest to także ignorowanie innych i ich potrzeb. To szacunek do siebie i do innych, świadome podejmowanie decyzji czy chcę pomóc, komu i w jaki sposób.

Brak asertywności ma dwa bieguny. Z jednej strony jest uległość oparta na niskiej samoocenie, a z drugiej agresja lub dominacja- związana ze sztucznie zawyżoną samooceną.

Jak zacząć stawiać pierwsze kroki w byciu asertywnym?

Kiedy już wiemy w jakich okolicznościach nie potrafimy być asertywni, to warto zastanowić się jak ta asertywność mogłaby wyglądać. Jaka reakcja pozwoli zachować mi wolność, szacunek do siebie oraz do drugiej osoby. Należy zwrócić szczególną uwagę na ten moment, kiedy ktoś nas o coś prosi i zatrzymać się między bodźcem, a reakcją. Możemy powiedzieć wtedy „potrzebuję czasu”, „chcę się nad tym zastanowić”. Ważne jest aby dać sobie czas na właściwą reakcję. Decyzja powinna być zgodna z wyznawanymi wartościami i tym, jak faktycznie chciałoby się postąpić w danej sytuacji. Jeżeli zdecydujemy się na odmowę, to warto zastanowić jak ją przekazać, aby nie raniła drugiej osoby, nie wywoływała u niej niepotrzebnych i trudnych emocji, a była konkretna i rzeczowa. Jednak jest to możliwe, tylko wtedy gdy faktycznie najpierw odpowiemy sobie na pytanie jaką decyzję chcemy podjąć.

Poniżej prezentuję poszczególne elementy asertywnego komunikatu:

  • empatia- okazanie zrozumienia i akceptacji wobec czyjegoś stanu wewnętrznego,
  • wyrażenie własnych uczuć- powiedzenie o własnym stanie wewnętrznym, o emocjach- nie należy tego mylić z wymówkami, które są zwykłym tłumaczeniem się i przepychanką na argumenty,
  • wyrażenie własnych potrzeb, czyli podjętej decyzji.

Aby przekaz był pozytywny i tak też został odebrany należy w sposób niewerbalny okazać drugiej osobie, że ją szanujemy i jest dla nas ważna. Warto oprzeć to na spokojnej postawie, ciepłych gestach i przyjemnych emocjach. Zwykle pozytywny przekaz wywołuje pozytywny odbiór.

Mamy prawo do bycia sobą, do komunikowania swoich pragnień, opinii i poglądów. To pomaga budować relacje ze sobą i z innymi. Pamiętaj! Ważne jest kim jesteś. Właśnie takiego siebie potrzebujesz i takiego potrzebuje Cię świat.

Katarzyna Borychowska – psycholog

PODOBNE ARTYKUŁY